Eten en drinken in IJsland
Waar denk jij aan bij eten en drinken in IJsland? Aan verse vis of, op zijn zachtst gezegd, 'bijzondere' gerechten? Op deze pagina lees je welk eten en drinken de IJslanders geregeld nuttigen, wat de delicatessen zijn en welke ingrediënten standaard thuishoren in de IJslandse keuken. Njóttu máltíðarinnar – eh, eet smakelijk!
De IJslandse keuken bestaat voornamelijk uit lokale ingrediënten. Vroeger was IJsland echt een afgelegen land. De IJslanders moesten roeien met de riemen die zij hadden. Alles wat in eerste instantie niet eetbaar leek, zoals schapenogen, bleek bij het klaarmaken en serveren toch best lekker te zijn. Tegenwoordig is het eigenlijk niet meer nodig om deze gerechten te eten. Voor IJslanders is traditie daarentegen heel belangrijk en daarom eten de IJslanders met alle liefde nog steeds schapenogen, gekookte schapenkop en ballen van de ram.
Gaat het water hiervan niet in je mond lopen? Geen zorgen: de IJslandse keuken biedt voor ieder wat wils.
IJslands eten: visgerechten
Vis is één van de belangrijkste ingrediënten van de IJslandse keuken. Het bekendste visgerecht is harðfiskur: gedroogde schelvis. Dit gerecht wordt geserveerd met boter. In de meeste hotels, lodges en restaurants staat sowieso zalmforel of kabeljauw op het menu. Deze vis is vrijwel altijd afkomstig van lokale visboerderijen - of zelfs direct uit zee of rivieren.
Haai, rog en walvis eten in IJsland wordt door IJslandse autoriteiten en natuurorganisaties afgeraden. Wij raden het daarom af om dit soort gerechten te bestellen. In onderstaande alinea lees je meer over haaien-, roggen- en walvissenvlees en hoe je het op de menukaart kunt herkennen.
Een bekende IJslandse delicatesse is hákarl: gefermenteerde haai. Van ouds kwam dit vlees van de huid van Groenlandse haaien. Deze haaien leven diep op de bodem van de oceaan en kunnen wel 300 jaar oud worden. Tegenwoordig wordt de jacht op deze soort haaien niet meer actief uitgevoerd. De meeste haaigerechten op de IJslandse menukaarten is afkomstig van haaien die worden gevangen als bijvangst. Het vlees wordt vervolgens onder een paar stenen begraven om de gifstoffen te laten verdwijnen en het vlees te laten ‘rijpen’. Na een aantal maanden wordt het vlees aan houten balken gehangen om te drogen. Na zes maanden is het vlees ‘geschikt’ voor consumptie. Hákarl is een duur gerecht en wordt in kleine porties genuttigd met brennivín: een sterke alcoholische drank op basis van aardappelen.
Een ander IJslands visgerecht is kæst skata: roggenvlees. Dit vlees wordt net als hákarl eerst gerijpt onder stenen en dan te drogen gehangen aan houten balken. Het gerecht wordt voornamelijk gegeten op 23 december en 20 juli. Het vlees wordt afgemaakt met gekookte aardappelen, rapen en gesmolten schapenvet. In diverse IJslandse restaurants, voornamelijk in traditionele dorpen in het noorden van het land, wordt walvisvlees aangeboden. Je herkent het aan de naam hrefna. Walvisvlees wordt gegeten in de vorm van steak. Volgens de IJslanders smaakt het vlees van walvissen naar dat van runderen. Op sommige plekken kun je walvis eten als kebab. Lange tijd was de jacht op walvissen verboden. Sinds 21 oktober 2006 is de commerciële jacht op walvissen weer beperkt toegestaan. IJslanders jagen grotendeels op dwergvinvissen. Vrijwel alles van de walvis wordt genuttigd, ook walvisblubber (hvalspik). Maar let op: door de IJslandse autoriteiten wordt afgeraden om walvis-, haai- en roggenvlees te eten.
IJslands eten: vleesgerechten
Tijdens je rondreis door IJsland zul je waarschijnlijk geregeld ‘wilde’ paarden en schapen tegenkomen. Veehouders brengen hun dieren in het voorjaar naar de randen van de hoogvlakten. Ze hebben de ruimte, eten natuurlijke ingrediënten zoals kruiden, grazen op weidegronden, komen niet in aanraking met vervuiling en hebben de helft van het jaar een vrij leven. Sommige van deze dieren worden gebruikt voor zuivelproducten en een ander deel van de dieren wordt geslacht voor het vlees.
Bij schapen en lammeren wordt alles gebruikt: van de ballen tot aan de ogen. Bij het gerecht svið wordt een compleet schapenkop dichtgeschroeid en gekookt. Het bloed wordt omgezet tot blóðmór: schaapsbloedpudding. Verder wordt schapen- en lamsvlees gebraden, gezouten en verwerkt tot burgers, hotdogs en ham. Een bekende hotdog is de pylsa lamshotdog. Je kunt deze hotdog kopen in kleine eetstalletjes.
In de IJslandse keuken wordt ook biefstuk en worst van paardenvlees gegeten. Dit vlees heet hrossakjöt en heeft een sterke smaak. Het bevat minder vet en calorieën dan rundvlees. Paardenvlees wordt gezout of gerookt. Gerookte paardenvleesworstjes heten bjúgu en kun je ook in de supermarkt kopen. Wil je wild vlees eten? In IJsland serveren ze ook eland- en wild rendierenvlees, onder andere in Hotel Láxá in Myvatn.
Vegetarisch eten in IJsland
In IJsland is vegetarisch eten geen probleem. Naast de traditionele vis- en vleesgerechten vind je in de meeste restaurants ook vegetarische opties. In Reykjavik en Akureyri vind je zelfs restaurants welke compleet gericht zijn op vegetarisch en/of veganistisch eten. Bij restaurants behorende tot boerderijen in het binnenland is het iets lastiger, maar daar kun je in overleg vragen naar vlees- of visloze gerechten. Je kunt als vegetariër bovendien smullen van de overheerlijke zuivelgerechten, zoals skyr met rabarber en bessen. In de natuur groeit daarnaast veel lekkers, zoals bospaddenstoelen, wilde tijm en wortel. Deze ingrediënten behoren ook tot de standaard in de IJslandse keuken. Verder worden met kruiden en kaas de heerlijkste IJslandse pesto’s en tapenades gemaakt.
Veganistisch eten is ook mogelijk. De IJslanders weten goed hoe ze met plantaardige producten de lekkerste maaltijden voorschotelen. Wat dacht je van paddenstoelensoep met huisgemaakte broodjes, kikkererwtenburgers met tomatensalsa en quiches van aardappelen, pastinaak en wortels. Veganistische gerechten worden in de kleinere steden en dorpen daarentegen niet uitgebreid aangeboden: vraag er daarom naar. In alle supermarkten in IJsland vind je sowieso veel verschillende vega(n) opties. Houd er rekening mee dat wanneer je het hele land rondreist in korte tijd lange afstanden aflegt en weinig tot geen supermarkten tegenkomt. Wel af en toe een restaurant of benzinestation. De kans is klein dat ze hier iets aanbieden voor veganisten. Neem daarom iets mee van thuis, zoals gedroogd fruit, bonen in blik of zakken met noten.
Drinken in IJsland
Koffie is dé lokale drank van IJsland. Je kunt overal waar je maar wilt koffie drinken. In sommige cafés in Reykjavik en Akuryeri krijg je soms zelfs een tweede kop gratis koffie. Je kunt alle koffiestijlen krijgen: van espresso tot latte macchiato. Drink je koffie met haver- of sojamelk? In de grotere steden en in de meeste hotels hebben ze dat ook. Het nationale drankje van IJsland is Brennivin. Deze sterke drank bevat 37,5% alcohol en is gemaakt van aardappelen en karwijzaad.
Bier en wijn kun je overal krijgen. Dat was jaren geleden nog anders toen er een alcoholverbod gold in IJsland. De bekendste IJslandse biermerken zijn Viking en Thule. Deze biermerken worden allebei gebrouwen in de Brouwerij Víking Ölgerð in Akureyri. Ze bieden voornamelijk pilseners en lagers aan. Minder bekende, maar zeer gewaardeerde bierbrouwerijen, zijn Skjálfti en Kaldi. Kaldi wordt gebrouwen bij de Beer Spa en kun je daar als reiziger ook proeven.
Ontbijt en lunch in IJsland
Het ontbijt in IJsland bestaat voornamelijk uit zuivelproducten, ontbijtgranen, brood, rúgbrauð (roggebrood), kaas, vlees en haring. Typische IJslandse zuivelproducten zijn skyr, een yoghurt van afgeroomde melk met ontbijtgranen en bosbessen, en súrmjólk, een magere yoghurt met bruine suiker. Bij het ontbijt wordt koffie of thee gedronken. Als er wordt uitgepakt, snoepen de IJslanders van traditionele pannenkoeken met slagroom en rabarberjam. De IJslandse lunch lijkt op het ontbijt maar is net wat uitgebreider. Vaak wordt een soep extra bij geserveerd.
Diner in IJsland
Het diner is voor de IJslanders een traditioneel moment met de familie. Daarom wordt tijdens de avonduren vaak uitgebreid gekookt. Allereerst wordt er soep opgediend. De soep wordt gevolgd door een vis- of lamsgerecht. IJslandse gerechten bestaan grotendeels uit verse ingrediënten. Vis wordt in zee rondom het hele land gevangen, vlees is afkomstig van dieren die ver van steden in het wild grazen en groentes worden zowel buiten als binnen in kassen gekweekt. De kassen worden op klimaatneutrale wijze opgewarmd, namelijk met de natuurlijke warmte uit de geothermische bronnen.
Onze favoriete IJslandse gerechten
Tijdens onze bezoeken aan IJsland smullen we van een aantal gerechten enorm. We willen je graag laten weten welke zodat jij hier ook van kunt genieten:
- Plokkfiskur: een visstampot van gekookte vis, aardappelen en uien, geserveerd met witte saus en rúgbrauð.
- Skýr met muesli en bessen: heerlijk om de dag mee te beginnen.
- Rúgbraud: traditioneel gebakken IJslands roggenbrood is altijd goed. Lekker met romige boter, zure haring of paté.
- Hardfiskur: gedroogde schelvis, zeewolf of kabeljauw. Super gezond – het zit boordevol proteïne – en eenvoudig mee te nemen. Pas op voor de geur, want die blijft snel hangen in je auto, kamer of koffer.
- Pylsa: een IJslandse hotdog gemaakt van lamsvlees
- IJslandse kruidenpesto’s: smaken heerlijk bij het traditionele roggenbrood
Honger gekregen? Reis met Voigt Travel mee naar de mooiste parels van IJsland. We brengen je op plekken waar weinig anderen komen en laten je kennis maken met de overheerlijke IJslandse keuken.